De Joodse gemeenschap in Enter: Het verraad van de schuilplaats in het Enterbroek.

De Joodse gemeenschap in Enter: Het verraad van de schuilplaats in het Enterbroek.

In het voorjaar van 1943 zijn de ontberingen van de winter in de schuilplaats achter de rug. De veiligheidsrisico’s zijn intussen enorm. Veel gezinnen zijn betrokken bij de verzorging van de elf Joden. Alles zal nog steeds goed gaan als de informatie maar niet in verkeerde handen valt. In Enter woont een beruchte NSB familie aan de Zuiderstraat naast de smederij van Lammertink (paander-Smid) in een bouwvallige woning. De ondergrondse is zeer beducht voor “De Wanlappe” zoals hij  genoemd werd. De man heeft al eerder gedreigd het onderduikadres van Clara Samuel bij de Zusters te verraden Als hij zich buiten Enter begeeft neemt hij altijd zijn dochter mee.

In de nacht van 9 op 10 mei 1943 van zondag op maandag wordt omstreeks 2 uur ’s nachts het gezin Nijmeijer (De Koote) wreed gestoord in hun nachtrust. Harde klappen klinken op de deur en “Tur aufmachen” wordt er geschreeuwd. Als er niet snel genoeg gereageerd wordt beuken ze met geweerkolven op de deur. Als de Duitsers (Grune Polizei) binnen zijn gaar, ze zeer agressief te werk. Het hele gezin wordt bij elkaar gedreven en aan vader Nijmeijer wordt gevraagd “wo sind die Juden?” Nijmeijer haalt de schouders op en doet of hij het niet begrijpt. Hij wordt meegenomen naar de deel en de Duitsers dreigen hem dood te schieten maar Nijmeijer zegt van geen Joden te weten. Het hele huis wordt doorzocht waarbij gelukkig een aantal belastende zaken (illegale krantjes) over het hoofd worden gezien. Geen Joden en de Duitsers druipen af. Enkele uren later blijkt de Grune Polizei de hele driehoek Bornerbroekseweg, Huttemansweg en Entelerweg te hebben afgegrendeld. Ze trekken in het donker het veld in en tegen half zes ’s morgens stuiten de Duitsers op het onderkomen van de Joden. Buurman Schreurs ziet hoe de NSB’r “de Wanlappe” vanaf de Huttemansweg de overval gadeslaat. De  familie Bolscher en Nijmeijer krijgen gelijk weer bezoek van de Duitsers. Koot’n-Jan is al naar zijn schoonfamilie in Deldenerbroek gevlucht. Tegen de Duitsers wordt gezegd dat hij naar de markt in Rijssen is. Bij Bolscher wordt Gerrat aangezegd dat hij dadelijk doodgeschoten zal worden. Gelukkig blijkt dat intimidatie maar hij wordt wel meegenomen. De Joden worden afgevoerd naar Enter. Vandaar worden ze in een open vrachtauto naar de gevangenis in Almelo overgebracht. Hier zijn ze zwaar onder druk gezet om te vertellen wie hun verzorgers waren. Reeds in de loop van maandag verschijnen de overalwagens in het Enterbroek en her en der worden mannen opgepakt en overgebracht naar Enter. Bij Nijmeijer waar de man des huizes nog steeds ondergedoken zit wordt gedreigd zijn vrouw mee te nemen. Hierna fietst een zoon naar Deldenerbroek om zijn vader op de hoogte te stellen. Nijmeijer heeft geen keuze en gaat naar huis waar de Duitsers hem opwachten. Lopend gaat het richting Enter. Gezamenlijk worden de mannen naar Almelo naar de gevangenis overgebracht. Dinsdag 11 mei verschijnen de Duitsers opnieuw en weer worden mannen opgepakt en veel spek, vlees en worst wordt in beslag genomen. Bij Bolscher waar ze eerst niets kunnen vinden wordt een knecht vreselijk mishandeld als hij weigert het verborgen vlees etc. aan te wijzen.

De Duitsers hebben die dinsdag Marcus Samuël, Hartog Spanjar, Sally Spanjar en een Almelose NSB’r bij zich. De Joden zitten geboeid in de overvalwagen en moeten onder dwang de mensen die hun verzorgden aanwijzen. Ooggetuigen uit die tijd zijn nooit meer de angst vergeten die de joden uitstraalden. Bij Nijmeijer ’n Beumert wordt ook de dochter Hanneke aangewezen als iemand die de Joden wel eens wat gebracht heeft. Ook zij moet mee. Als ze echter te verstaan geeft dat dan haar moeder en grootmoeder onverzorgd achterblijven laten de Duitsers haar thuisblijven.

Uiteindelijk worden de volgende mensen in Enterbroek opgepakt:

G. Bolscher (Boolschers-Gerrat)

J. Nijmeijer (Koot’n-Jan)

J. Voortman (Wee1n-Jehan)

G. Voortrnan (Weeln-Get)

W. Brunnekreef (Slaamps-Wilm)

H. Klein Nagelvoort (Slaamps-Hendrik)

G. Lammerlink (Klumpers-Graats)

J. Nijmeijer (Beumers-Jehan)

H. Nijmeijer (Beumers-Hendrik)

H. Wolves (Perik-Herman)

B. Lammertink (Klumpers-Bernhard)

D. Schuttenbelt (Schut’n-Dieks)

G. Tiehuis (Geyen-Graats)

J. Schuttenbelt (Schut’n-Jan)

J. Schuttenbelt (Schut’n-Jehan)

H. Schuttenbelt (Schut’n-Hendrik)

J. Jansen (Reins-Jan)

F. Jansen (Reins-Frederik)

G. Jansen (Reins-Get)

Er waren meer mensen betrokken bij het verzorgen van de Joden maar in hun angst hebben ze niet alle mensen genoemd. Genoemd of niet genoemd het was dapper in die tijd om mee te helpen.

Vader Schuttenbelt en twee zoons J. en H. Schuttenbelt worden na 1 dag weer vrijgelaten. J. Jansen, G. Jansen en F. Jansen worden na vier dagen vrijgelaten. De anderen zullen 17 dagen in gevangenschap blijven. G. Bolscher moet de eerste dag voortdurend met de handen omhoog tegen de muur staan waarbij hij onder schot wordt gehouden door een Duitser. De volgende dag worden de boeren samen met de Joden naar Hengelo overgebracht. Uit gesprekken met de Duitsers begrijpen ze dat ze grote kans lopen naar Polen op transport gesteld te worden.

De volgende dag worden ze inderdaad in een vrachtwagen gezet die richting Enschede vertrekt. Om onduidelijke reden keert de auto halverwege en gaat naar Hengelo terug. In Hengelo worden de mannen en de vrouwen onder de Joden gescheiden wat met dramatische taferelen gepaard gaat. De mannen worden samen met de Enterse boeren weer naar Almelo gebracht. Op donderdag 13 mei worden de Joden naar Westerbork gebracht. In Enter zijn intussen mensen in actie gekomen om de mannen vrij te krijgen. Frits Morsink (Bakker-Frits) o.a. zet zich er erg voor in. De Overijsselse voedselcommissaris wordt benaderd en benadrukt wordt dat de mannen allemaal agrariër zijn en niet op hun bedrijf gemist kunnen worden. Uiteindelijk hebben deze pogingen succes. Als het bericht uit Almelo komt dat ze vrijkomen worden ze met het vrachtwagentje van Morsink opgehaald. Een angstig avontuur is goed afgelopen. Dat de Joden toen al dagen geleden in Sobibor vermoord zijn wist niemand in Enter.

Andere verhalen

De Joodse gemeenschap in Enter: Westerbork.
De Joodse gemeenschap in Enter: De verdwijning van Schuurhuis.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het verraad van de schuilplaats in het Enterbroek.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Nathans.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Frank.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin van Aron Samuel.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin van Levy Samuel.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Van Hoorn en Benjamin SamuëI.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin van Marcus Samuel.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Spanjar.
De Joodse gemeenschap in Enter: Onderduiken.
De Joodse gemeenschap in Enter: Oorlog.
De Joodse gemeenschap in Enter: Alfred Frank.
De Joodse gemeenschap in Enter: Emigratie naar Argentinië.
De Joodse gemeenschap in Enter: Hartog Spanjar.
De Joodse gemeenschap in Enter: Simon Nathans.
De Joodse gemeenschap in Enter: Inhoudsopgave
De Joodse gemeenschap in Enter: Historie
De laatste wilgenklompen van klompenmakerij gebr. Nijhof
De Joodse gemeenschap in Enter: Betje Samuel (De Bette)
De Joodse gemeenschap in Enter: Levy Samuel (de June)
De Joodse gemeenschap in Enter: Marcus Samuël (De Marre)
De Joodse gemeenschap in Enter: Benjamin Samuel (de Beye)
De Joodse gemeenschap in Enter: Aron Samuel (Sam)
De Joodse gemeenschap in Enter: de familie Samuel
Hallehuizen in Enter
Kerkelijke geschiedenis van Enter
De ontwikkeling van Enter en de Enter es
Het Leyerweerd
Het herenhuis Kattelaar
De Molens van Enter
Het Exo een historische plek in Enter
Het  Enterveen voor 100 jaar.
Schilder Wedda uit Enter werd geboren op de gasbel van Slochteren
2e Wereldoorlog voorkwam drooglegging Mokkelengoor
Studiegroep “De Apenberg” van de TH-Delft maakte in 1952 uitbreidingsplan voor Enter
Onderduiken in Enter in de Tweede Wereldoorlog
De komst van straatverlichting en elektriciteitsbedrijf in Enter
Onderzoek erf- en grondnamen in Enter
De molenaarsfamilie Dissel in Enter
Enterse Zompen bij de Oosterhof in Rijssen
Velten of Broeze: een ingewikkelde connectie in Enter
Graanelevator voor de Coöperatie
Vakbeweging Enter vernietigt haar archieven tijdens WO2
Uitvinding van Morsink: Legnesten!
Dirk Getkate leraar aan de Klompenmakersvakschool
Gezin uit ontruimd Arnhem vond onderdak in Enter
Enternaren werkten als dwangarbeider in munitiefabriek Strausberg
Plattegrond van Enter in het begin van de jaren zestig
Het Erve Berends
50 jaar bevrijding Enter
De geschiedenis van het herenhuis Berghorst in Enter
Vriejn in ’n Bulnershook
Een Enterse jongen in oorlogstijd
Een bruiloft op het Leyerweerd in de 19e eeuw
De Twentse Hoeve in Enter van Boerderij-Eethuis tot restaurant met Michelinster
Het oale geet hen, het nieje kump an
Hoe behouden we het restant van de historische Enter es
Witte Hoes en Hotel Rijsserberg in Het Hollands Schwarzwald
Leden van de Enterse N.B.S bewaakten deel van de dijk Noordoost-polder in 1945
Een eeuw geleden gingen de laatste Enternaren naar Holland om gras te maaien
Enternaren in de mobilisatietijd (1914 -1918)
Ophalen huisvuil en hygiëne in Enter
De verdwenen kleine middenstand in Enter
De historie van de katholieke kerk in Enter
De kwestie Eerdmans, de Botterheer
De boerderij ‘De Jêênte’ in Enter
Verkeersexamen in 1954 School met de Bijbel Enter
Zandstrooien
Spinnen
Midwinterhoorn maken
Kantklossen in Enter
Enter 802
De klompenmakerij van Helmes-Jans
Eanter hef un zwembad! (juli 1936)
Vertelsel van vraoger
Het leven van Arend Jan Leestemaker
Honderd jaar telefoon in Enter
Sunt-Jaopik
Overval op de Boerenleenbank Rectum-Ypelo
Rijssense strijd tegen dansvermaak uit Enter
In het ‘Mengat’ in Enter
Het Verzet
De Oorlogsjaren
Het Onderwijs in Enter
De bevolking van Enter in 1880
Ganzen en katoentjes
De reis van ‘Klitsen-Jan Wilm’ naar de Holland Fair in Amerika
De eerste autobusdiensten in Enter
Het ontstaan van boekhandel Waanders
Klompenmaken in Enter
Europese Promotiedagen Handmatig Klompen maken
Van Bakkersknecht tot klompenmaker
Dijken en stegen in Enter
40-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina in 1938
De geschiedenis van de Coöperatieve Landbouwvereniging in Enter
De Keurstbrug over de Regge in Enter
Meetbrieven, lastgelden en patentrechten
BEVRIJDING VAN ENTER (6)
BEVRIJDING VAN ENTER (5)
BEVRIJDING VAN ENTER (4)
BEVRIJDING VAN ENTER (3)
BEVRIJDING VAN ENTER (2)
BEVRIJDING VAN ENTER (1)
De geschiedenis van de begraafplaatsen in Enter
De aanleg van harde wegen in en om Enter
Jais-Hin’n
De Oale Uup’n
Het maritiem vakantieverleden van dokter Veldhuyzen van Zanten
Verdeling marke Enter in tapperij de Halve Maan
Een klompenschipper uit Enter
Van Langenhof tot Wooltershoes
Hotel De Adelaar, opkomst en ondergang
Van schippersdochter tot kasteelvrouwe
Het uitgaansleven in Enter in vroeger tijden
Het Pluimershuis
Bijnamen
De geschiedenis van het dorp Enter
Forensendorp
Klompen maken
Ganzenhandel met Duitsland en Engeland
Scheepvaart en de Enterse zompen
Bevolkingsgroei en het Markestelsel
De Munsterse oorlogen
Hervorming en opstand
Rohaan
Kattelaar
Het Leijerweerd
Geschiedenis van het erve Borgerink
Van Conrading tot Deks 1475-1971
Het erve Dekkers van 1601 tot 1971
Het pand Bolscher
Oude Katholieke kapel
Neringdoenden in Enter anno 1880
De eerste garage
Oude erven
Enterse adel
Naam en ouderdom Enter
Scroll naar boven