De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Spanjar.

De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Spanjar.

Hartog Spanjar is kind aan huis bij de familie Nijmeijer “De koote” aan de Bornerbroekseweg. Als het in juli 1942 dringend nodig is een schuiladres te zoeken waagt Hartog aan Koot’n-Jan of hij zijn gezin aan een schuilplaats kan helpen. Een heel gezin in huis verbergen kan natuurlijk niet en Nijmeijer houdt voorlopig de boot af. Al spoedig is Hartog terug bij Nijmeijer en nu is de wanhoop duidelijk. Nijmeijer zegt toe een oplossing te zoeken.

Een eind achter het huis van Nijmeijet, aan de Langevoortsweg ligt een bosperceel dat eigendom is van Bolscher een buurman van Nijmeijer. Vanaf de weg is het bos vrij open maar naar achter toe wordt het een ruig terrein met houtwallen en slootjes. Hier wordt een schuilplaats ingericht in een oude keet. Een week zit het gezin Spanjar hier. Bolscher realiseert zich echter dat mochten de onderduikers gevonden worden hij als eigenaar van het terrein ook zwaar zal boeten. Een andere bijkomstigheid is dat het terrein in het najaar en de winter te nat zal worden.

In overleg met Bolscher wordt een andere schuilplaats gezocht. In het gebied dat begrensd wordt door de Bornerbroekseweg, de Entelerweg en de Huttemansweg loopt tussen de landerijen een weggetje dat gemeente-eigendom is. Het eindigt in dicht struikgewas hoge houtwallen en een hoge kamp bouwland. Hier wordt besloten de nieuwe schuilplaats in te richten. Een kippenhok dat Nijmeijer niet nodig heeft voor de bedrijfsvoering wordt afgebroken en hier in het diepste geheim, gedeeltelijk verzonken in de grond, weer opgebouwd. Bij ontdekking kan geen particuliere grondeigenaar aangesproken worden. In het donker wordt er het nodige huisraad uit Enter overgebracht. Een tafel, vloerkleden, stoelen, een divan, bedden een kachel. In eerste instantie vinden hier onderdak: Hartog Spanjar, zijn vrouw Bertha Salmagne, zijn zoons Hans en Sally en zijn dochter Hennie met haar echtgenoot Hartog Sjouwerman. In de weken die volgen komen hier nog bij Marcus Samuël, zijn zoon Ies met zijn echtgenote Lien Rosendaal en zijn schoonmoeder mevr. Rozendaal uit Goor. Als laatste komt Clara een dochter van Aron Samuel. Totaal elf mensen in een hok van 4 bij 7 meter. Voor een schuilplaats zorgen was één maar deze elf mensen moeten ook onderhouden worden. Er komen via de ondergrondse bonkaarten waarop de mensen die meehelpen met de verzorging levensmiddelen etc. kunnen krijgen. Hoe alles precies in zijn werk gaat is niet meer te achterhalen. Iedere familie die meehelpt doet het op zijn eigen manier.

Nijmeijer (De Koote) heeft het als volgt geregeld. Op een vast tijdstip, als het donker was uiteraard, komt èèn van de Joden daar aan huis. Als er bezoek is bij Nijmeijer wordt een tas met allerlei zaken op een afgesproken plaats aan een tuinhek gehangen. Dat is een teken dat ze die avond niet binnen kunnen komen. Hangt de tas er niet dan kan degene die komt de spullen binnen afhalen. Altijd is er de spanning als er onverwacht bezoek zou komen.

Met het verstrijken van de tijd doen zich de problemen voor die ontstaan als een groep mensen in een kleine ruimte langdurig bijeen moeten zijn. Geen privacy en behoefte aan contact met de buitenwereld. Wel wordt de schuilplaats nog uitgebreid met een slaapplaats voor de meisjes. Wat er werkelijk altijd voorvalt zullen we nooit weten.

Op 10 september 1942 verschijnt in het Algemeen Politieblad een publicatie waarin de opsporing, aanhouding en voorgeleiding wordt gelast van de Joden omdat ze zonder toestemming en de daarvoor vereiste vergunning hun woonplaats hebben verlaten. Zo worden Joden aangeduid die zijn ondergedoken.

Steeds meer mensen weten van de schuilplaats van de Joden. Niet alleen de mensen die ze verzorgen maar ook vrienden komen wel op bezoek. ’s Morgens als de omwonende boeren gaan melken vinden ze soms verloren kroppen sla in de wei. De jongens onder de Joden kunnen de verleiding niet weerstaan onder dekking van de duisternis bezoekjes aan Enter te brengen. Johan Nijmeijer (Beumers-Jehan) fungeert als kapper voor de Joden maar de jongens gaan ook wel in Enter naar de kapper. Ook in Rijssen zijn ze wel gesignaleerd. Koken moet alleen ’s nachts gebeuren vanwege de rook. Op een gegeven moment lopen er in de buurt Joden uit Amsterdam rond die vragen waar zitten hier de Joden?

Er ontstaan ook spanningen onder de omwonende boeren die de risico’s steeds groter zien worden en represailles wezen bij ontdekking door de Duitsers, terecht zo Iater zou blijken.

Hoe is het de overige Joodse gezinnen in Enter gegaan bij hun zoektocht naar een onderduikadres?

Andere verhalen

De Joodse gemeenschap in Enter: Westerbork.
De Joodse gemeenschap in Enter: De verdwijning van Schuurhuis.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het verraad van de schuilplaats in het Enterbroek.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Nathans.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Frank.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin van Aron Samuel.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin van Levy Samuel.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Van Hoorn en Benjamin SamuëI.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin van Marcus Samuel.
De Joodse gemeenschap in Enter: Het gezin Spanjar.
De Joodse gemeenschap in Enter: Onderduiken.
De Joodse gemeenschap in Enter: Oorlog.
De Joodse gemeenschap in Enter: Alfred Frank.
De Joodse gemeenschap in Enter: Emigratie naar Argentinië.
De Joodse gemeenschap in Enter: Hartog Spanjar.
De Joodse gemeenschap in Enter: Simon Nathans.
De Joodse gemeenschap in Enter: Inhoudsopgave
De Joodse gemeenschap in Enter: Historie
De laatste wilgenklompen van klompenmakerij gebr. Nijhof
De Joodse gemeenschap in Enter: Betje Samuel (De Bette)
De Joodse gemeenschap in Enter: Levy Samuel (de June)
De Joodse gemeenschap in Enter: Marcus Samuël (De Marre)
De Joodse gemeenschap in Enter: Benjamin Samuel (de Beye)
De Joodse gemeenschap in Enter: Aron Samuel (Sam)
De Joodse gemeenschap in Enter: de familie Samuel
Hallehuizen in Enter
Kerkelijke geschiedenis van Enter
De ontwikkeling van Enter en de Enter es
Het Leyerweerd
Het herenhuis Kattelaar
De Molens van Enter
Het Exo een historische plek in Enter
Het  Enterveen voor 100 jaar.
Schilder Wedda uit Enter werd geboren op de gasbel van Slochteren
2e Wereldoorlog voorkwam drooglegging Mokkelengoor
Studiegroep “De Apenberg” van de TH-Delft maakte in 1952 uitbreidingsplan voor Enter
Onderduiken in Enter in de Tweede Wereldoorlog
De komst van straatverlichting en elektriciteitsbedrijf in Enter
Onderzoek erf- en grondnamen in Enter
De molenaarsfamilie Dissel in Enter
Enterse Zompen bij de Oosterhof in Rijssen
Velten of Broeze: een ingewikkelde connectie in Enter
Graanelevator voor de Coöperatie
Vakbeweging Enter vernietigt haar archieven tijdens WO2
Uitvinding van Morsink: Legnesten!
Dirk Getkate leraar aan de Klompenmakersvakschool
Gezin uit ontruimd Arnhem vond onderdak in Enter
Enternaren werkten als dwangarbeider in munitiefabriek Strausberg
Plattegrond van Enter in het begin van de jaren zestig
Het Erve Berends
50 jaar bevrijding Enter
De geschiedenis van het herenhuis Berghorst in Enter
Vriejn in ’n Bulnershook
Een Enterse jongen in oorlogstijd
Een bruiloft op het Leyerweerd in de 19e eeuw
De Twentse Hoeve in Enter van Boerderij-Eethuis tot restaurant met Michelinster
Het oale geet hen, het nieje kump an
Hoe behouden we het restant van de historische Enter es
Witte Hoes en Hotel Rijsserberg in Het Hollands Schwarzwald
Leden van de Enterse N.B.S bewaakten deel van de dijk Noordoost-polder in 1945
Een eeuw geleden gingen de laatste Enternaren naar Holland om gras te maaien
Enternaren in de mobilisatietijd (1914 -1918)
Ophalen huisvuil en hygiëne in Enter
De verdwenen kleine middenstand in Enter
De historie van de katholieke kerk in Enter
De kwestie Eerdmans, de Botterheer
De boerderij ‘De Jêênte’ in Enter
Verkeersexamen in 1954 School met de Bijbel Enter
Zandstrooien
Spinnen
Midwinterhoorn maken
Kantklossen in Enter
Enter 802
De klompenmakerij van Helmes-Jans
Eanter hef un zwembad! (juli 1936)
Vertelsel van vraoger
Het leven van Arend Jan Leestemaker
Honderd jaar telefoon in Enter
Sunt-Jaopik
Overval op de Boerenleenbank Rectum-Ypelo
Rijssense strijd tegen dansvermaak uit Enter
In het ‘Mengat’ in Enter
Het Verzet
De Oorlogsjaren
Het Onderwijs in Enter
De bevolking van Enter in 1880
Ganzen en katoentjes
De reis van ‘Klitsen-Jan Wilm’ naar de Holland Fair in Amerika
De eerste autobusdiensten in Enter
Het ontstaan van boekhandel Waanders
Klompenmaken in Enter
Europese Promotiedagen Handmatig Klompen maken
Van Bakkersknecht tot klompenmaker
Dijken en stegen in Enter
40-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina in 1938
De geschiedenis van de Coöperatieve Landbouwvereniging in Enter
De Keurstbrug over de Regge in Enter
Meetbrieven, lastgelden en patentrechten
BEVRIJDING VAN ENTER (6)
BEVRIJDING VAN ENTER (5)
BEVRIJDING VAN ENTER (4)
BEVRIJDING VAN ENTER (3)
BEVRIJDING VAN ENTER (2)
BEVRIJDING VAN ENTER (1)
De geschiedenis van de begraafplaatsen in Enter
De aanleg van harde wegen in en om Enter
Jais-Hin’n
De Oale Uup’n
Het maritiem vakantieverleden van dokter Veldhuyzen van Zanten
Verdeling marke Enter in tapperij de Halve Maan
Een klompenschipper uit Enter
Van Langenhof tot Wooltershoes
Hotel De Adelaar, opkomst en ondergang
Van schippersdochter tot kasteelvrouwe
Het uitgaansleven in Enter in vroeger tijden
Het Pluimershuis
Bijnamen
De geschiedenis van het dorp Enter
Forensendorp
Klompen maken
Ganzenhandel met Duitsland en Engeland
Scheepvaart en de Enterse zompen
Bevolkingsgroei en het Markestelsel
De Munsterse oorlogen
Hervorming en opstand
Rohaan
Kattelaar
Het Leijerweerd
Geschiedenis van het erve Borgerink
Van Conrading tot Deks 1475-1971
Het erve Dekkers van 1601 tot 1971
Het pand Bolscher
Oude Katholieke kapel
Neringdoenden in Enter anno 1880
De eerste garage
Oude erven
Enterse adel
Naam en ouderdom Enter
Scroll naar boven